به کار بردن آب مرکب رقیق بر روی رنگ طبیعی ابریشم برای نشان دادن مه هابی آنکه رد ضربه قلم باقی بماند، ژان (نقاشی آب مرکب یا آب مرکب کاری) نامیده می شود نشان دادن رد قلم مو را در نقاشی ابرها یا آبهای مواج زه (پر کردن) گویند در نقاشی آبشارها، نقاشی بر روی رنگ طبیعی ابریشم با قلم خشک و مرکب رقیق رافن (تقسیم کردن یا متمایز ساختن) نامند

این امر در میان استادان متفاوت بود. (کای-جی) انگ کانگ رنگ را کم و افشان می‌زد و به نظر می‌آمد که گلها و علفها از دستان او می‌رویند. هان گان که تابلوی اسب زرد او یگانه است عادت داشت پیش از نقاشی عبادت کند و قلم موی او سرشار از الهام بود بنابراین در مرحلة بعدی، فرد می تواند استفاده از روش را برگزیند یا چنان نقاشی کند که گویی روشی ندارد.

اما نخست باید سخت کار کرد قلم مو را بارها و بارها در مرکب فرو برد و سنگ مرکب را خرد و ریز کرده ده روز را صرف نقاشی یک نهر و پنج روز را صرف نقاشی یک صخره کرد. بعد از این ممکن است تلاش کنی که منظره‌ای را در جیالنگ نقاشی کنی. لی سو سیون ماهها به نقاشی آن منظره پرداخت، اما وو دائو-زه در یک غروب آن را نقاشی کرد. بنابراین، در مرحلة بعدی شاید فرد آرام و دقیق حرک/ت کند یا چست و چابک باشد.

اما نخست باید آموخت که پنج قله را در تفکرات خود در نظر داشت بر کل یک ورزامتمرکز نشو هزاران جلد را مطالعه کن و مسافتهای بسیار را طی کن. سدها و موانعی را که دورنگ و جیو طرح کرده اند بشناس و مستقیم به سراغ عمارتهای گو و جنگ برو. از نقاشی نی یون – لین به سبک یو چنگ پیروی کن: زمانی که او نقاشی می کرد کوهها سربلند می‌کردند و چشمه‌ها می‌جوشیدند آبهای زلال روان می شدند و جنگلها گسترده و تنها می شدند شبیه گوشو سیان باش که با یک ضربه قلم بابادکی را با ریسمانی چند صد متری نقش می زد و کوچک و بزرگ را به سهولت یکسان نقاشی می کرد- برجها و ساختمانهای چند طبقه را به همان آسانی نقاشی می کرد که موی ورزاها و نخ کرم ابریشم را بدین سال در مرتبه ای بالاتر هم کار استادانه پذیرفتنی است و هم کار ساده.

اگر می خواهی در قید روش نباشی، روش را بیاموز. اگر می خواهی آسوده باشی. به سختی کار کن اگر در جست‌و جوی سادگی هستی، در پیچیدگی استاد شو.

در نهایت شش ا صل وجود دارد، شش اساس، شش ویژگی، سه عیب و دورازده چیز که باید از آنها اجتناب کرد چگونه می توان به آنها بی‌اعتنا بود؟

یادداشتی در باب هجده بنیان، معیار و قاعده

شش اصل(لوفا)

سیه هو در دورة چی جنوبی (479-501) گفته است:

جریان چی (دم، روح، نیروی حیاتی آسمان) حرکت زندگی را ایجاد می کند.

قلم مو ساختار را خلق می کند.

متناظر باشیء صورت آن را طراحی کن.

متناظر با ماهی شی رنگ را باه کار ببر.

ترکیب بندی را با استفاده از عناصر در مکان حقیقی‌شان سامان ده.

در کپی برداری سعی کن تا ذات قلم گیری و روشهای استاد را منتقل سازی.

(لوچای به نقل از یکی از مکاتب فکری می‌افزاید:)

همه این اصول به جز اصل اول را می توان تا رسیدن به کمال حقیقی آموخت و تمرین کرد. [اما] (برای توانایی بر آشکار ساختن وجوه) چی در سیر و دگرگونی دائمی اش فرد باید با موهبت این توانایی زاده شود.

شش اساس (لویائو) و شش ویژگی (لوچانگ)[1]

لیودائو- چون در دوره سونگ گفته است:

اساس نخست: عمل چی و اثر قدرتمند قلم مو دست در دست هم دارند.

اساس دوم: طرح اصلی باید مطابق با سنت باشسد.

اساس سوم: ابداع و تازگی نباید باعث غفلت از لی (بنیادها یا ذات) اشیاء شود.

اساس چهارم: اگر رنگ به کار برده می‌شود باید پرمایه باشد.

اساس پنجم: قلم‌مو را باید زه ژان (خودانگیخته) کنترل کرد.

اساس ششم: از استادان بیاموز اما از خطاهایشان اجتناب کن.

 

ویژگی اول: نمایش قدرت ضربه قلم به همراه کنترل خوب قلم.

ویژگی دوم: بهره داشتن از سلامت و سادگی به همراه فرهیختگی و ظرافت در ذوق.

ویژگی سوم: بهره داشتن از لطافت در مهارت به همراه دقت در اجرا.

ویژگی چهارم: نشان دادن اصالت و ابداع حتی تا درجه غرابت، بدون تخلف از لی اشیاء،

ویژگی پنجم: ترسیم فضا بدون آنکه کاغذ یا ابریشم را لمس کنی و در عین حال توانایی بر انتقال تغییرات کوچک رنگ،

ویژگی ششم: به دست دادن عمق و فضا در سطح صاف تصویر.

سه عیب (سان بینگ)[2]

کوجو سیو در دورة سونگ گفته است:

سه عیب وجود دارد که همه مرتبط به نحوة حرکت دادن قلم مو هستند.

عیب نخست را «تخت بودن» (پان) گویند که اشاره دارد به خشکی یک مچ ضعیف و کندی قلم مو، اشکال اشیاء یکنواخت ولاغر می شوند فاقد بعد و سختی‌اند.

عیب دوم را «خمیده بودن» (کو) گویند و اشاره دارد به حرکت سنگین قلم مو که ناشی از تردید است. قلب و دست با هم هماهنگی ندارد. در طراحی قلم در دست راحت نیست.

عیب سوم را «گره دار بودن» (جیه) گویند که اشاره دارد به گره دارای قلم مو هنگامی که به نظر می آید قلم مو در جایی بسته شده و قادر به حرکت آزادانه نیست قلم مو فاقد انعطاف است.

دوازده چیزی که باید از انها اجتناب کرد (شی ئرجی)

 

---

[1] نقل شده از اثری از اوایل قرن یازدهم در باب زندگینامة نقاشان پنج سلسله و ادوار سونگ شمالی، منتسب به لیو دائو- چون، مورخ و منتقد هنر تجدید چاپ شده دروانگ شی هوایوان و دیگر جنگلهای عمده این دو دسته از معیارها به عنوان جرح و تعدیلات شش اصل در جلد دوم، فصل دوم مورد بحث قرار گرفته اند.

نقل شده از رسالة کو متعلق به اوایل قرین یازدهم که یکی از تاثیر گدارترین آثار دورة سونگ است. متن چینی وترجمه آن به همراه یادداشتهای مفید در کتاب ساپر (Soper) تجربیات کو-ژو-سو در نقاشی آمده است فهرست جینگ هائواز عیوب نقاشی (ترجمه شده در سیرن (Siren) تاریخ نقاشی چینی آعازین، جلد اول، ص124) تقسیم می‌شود به عیوبی که مربوط به صورت و شکل انمد و عیوبی که به اینها مربوط نیستند عیوب دسته نخست این امور را شامل می شوند : گلها و درختها در ناهماهنگی با فصل، بزرگتر بودن اشخاص نسبت به ساختمانها، مرتفع بودن درختان نسبت به کوهها و پلهایی که به کناره‌ها اتکا ندارند (نظیر نکتاب مطرح شده در دوازه چیز مورد اجتناب). جینگ هائو عیوب دسته دوم را فقدان روح و نبود هماهنگی می‌داند[2]